شناسایی و تمایز ارقام تجاری سویا با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی و ریزماهواره

به منظور شناسایی و تمایز 15 رقم تجاری سویا،11 صفت مورفولوژیک شامل ارتفاع بوته، زمان شروع گلدهی، زمان رسیدگی، رنگ آنتوسیانین هیپوکوتیل، تیپ رشد، رنگ کرک‌های‌ ساقه اصلی، شکل برگچه‌های جانبی برگ، رنگ گل، شدت رنگ قهوه‌ای غلاف، رنگ پذیری پوسته بذر در اثر فعالیت پراکسیداز و رنگ ناف بذر روی ارقام مشاهده یا اندازه‌گیری شدند. این آزمایش به مدت دو سال (86-1385) با استفاده از طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در کرج انجام شد. میانگین صفات کمی پس از تجزیه واریانس با استفاده از آزمون حداقل تفاوت معنی‌دار مقایسه شدند. برای تمایز ارقام از روش پیشنهادیUPOV برای دو سال آزمایش (COYD) استفاده شد.گروه‌بندی اولیه برای صفات کیفی از جمله رنگ ناف بذر، رنگ کرک ساقه اصلی و رنگ گل صورت گرفت و ارقام در گروه‌های مشابه دسته‌بندی شدند. از صفات کیفی نیز به منظور تفکیک ارقام داخل هر گروه از طریق جداول مقایسه‌ای استفاده گردید. تجزیه واریانس صفات کمی بین ارقام تفاوت بسیار معنی‌داری را در سطح احتمال 1/0 درصد نشان داد. برای مقایسه تفاوت میانگین دو ساله ارقامی که در صفات کیفی مشابه بودند، از روش حداقل تفاوت معنی‌دار استفاده گردید. در آزمایش‌‌های مولکولی، از 16 نشانگر ریزماهواره برای انگشت نگاری ارقام استفاده گردید. بر این اساس تمامی ارقام (بجز دو رقم) از یکدیگر متمایز شدند. به منظور پیدا کردن ترکیبی مناسب از نشانگرها که به نتیجه حاصل از استفاده تمامی نشانگرها در تفکیک ارقام منجر شود، از شاخص قدرت تمایز نشانگرها استفاده گردید که در نتیجه سه نشانگرSatt231، Satt005 و Satt274 انتخاب شدند. از این سه نشانگر که بیشترین قدرت تمایز و تعداد آلل موثر را داشتند، در محاسبه ضرایب تشابه و تجزیه خوشه‌ای ارقام استفاده شد که نتیجه آن مشابه گروه‌بندی حاصل از 16 نشانگر بود. این نشانگرها به دلیل مستقل بودن از تاثیر محیط، می‌توانند به عنوان مکمل صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی در شناسایی و تمایز ارقام تجاری سویا مورد استفاده قرار گیرند.